AP09260140 Батыс Қазақстанның мұнаймен ластанған топырақтарын тазарту үшін термотолерантты микроорганизмдер негізінде биопрепарат әзірлеу
Жарияланған күні: 09.09.2021 13:28
№AP09260140 "Батыс Қазақстанның мұнаймен ластанған топырақтарын тазарту үшін термотолерантты микроорганизмдер негізінде биопрепарат әзірлеу"жобасы
Өзектілігі. Өнеркәсіптің өсуі мен дамуы қазіргі уақытта қоршаған ортаның улы заттармен қарқынды ластануына әкелді. Мұндай ластаушы заттардың ішінде алғашқы орындардың бірі Мұнай мен мұнай өнімдеріне тиесілі. Мұнайды барлау мен өндіруден бастап мұнай өнімдерін пайдалануға дейінгі барлық кезеңдерде қоршаған ортаға қандай да бір жолмен өнімдер шығарындылары орын алады, бұл экологиялық жағдайдың нашарлауына және адамдардың денсаулығына теріс әсер етеді.
Топырақтың мұнаймен және мұнай өнімдерімен ластануы Қазақстан үшін де өзекті мәселе болып табылады. Қазақстанның мұнай өндіретін өңірлерінде климат күрт континенталды, температураның маусымдық және тәуліктік күрт өзгеруімен сипатталатыны белгілі. Ыстық климат жағдайында аумақтарды ремедиациялаудың басты проблемаларының бірі-жоғары температура мұнайдың тұтқырлығын төмендетеді және осылайша оның жерге терең таралуын тездетеді. Сонымен қатар, жоғары температурада мұнайдың жеңіл фракцияларының булануы ауаның улы өнімдермен ластануына әкеледі, ал қалған молекулалық салмағы жоғары ұшпайтын компоненттер биодеструкцияға нашар ұшырайтын пленкалар түзеді.
Мұнаймен ластанған экожүйелерді жоғары температурада биоремедиациялау үшін ыстық климат стрессті емес термотолерантты микроорганизмдерді қолданған жөн. Мұндай микроорганизмдерде мезофильділермен салыстырғандамещысқан өсу оптимумы бар. Сондықтан термотолерантты бактериялар негізінде биопрепараттар жасау және оларды қоршаған ортаның мұнаймен ластанған объектілерін тазарту үшін қолдану құрғақ климат жағдайында мұнаймен ластану проблемасын перспективалы шешу болып табылады.
Жобаның мақсаты-Батыс Қазақстанның мұнаймен ластанған топырақтарын тиімді биоремедиациялау үшін термотолерантты микроорганизмдер негізінде биопрепарат құру.
Күтілетін нәтижелер
2021 жылға
Термотолерантты микроорганизмдердің тиімді консорциумдарын іріктеу жүргізіледі және әртүрлі орта жағдайларында олардың жойылу қабілеті зерттеледі.
2022 жылға
Биопрепаратты жасау үшін консорциумдарды өсіру жағдайларын іріктеу және оңтайландыру жүргізіледі.
2023 жылға
Зертханалық Модельдік және далалық жағдайларда жасалған биопрепараттың тиімділігіне баға беріледі.
Зерттеу тобының құрамы
Жоба жетекшісі-Файзулина Эльмира Рамазановна, б. ғ. к., Scopus id 57200983631, https://orcid.org/0000-0002-5769-1741
Орындаушылар:
Айткелдиева Светлана Айткелдіқызы, б.ғ. д., https://orcid.org/0000-0003-3903-1675
Баймаханова Гуль Бекарыстановна, PhD, Scopus id 56593254000, http://orcid.org/0000-0001-5416-3209
Татаркина Лариса Геннадьевна, жоғары білім, https://orcid.org/0000-0002-1375-3744
Спанкулова Гүлжан Әбікұлқызы, магистр, https://orcid.org/0000-0002-0363-2690
Елубаева Ақмейір Елубайқызы, магистр
Өзектілігі. Өнеркәсіптің өсуі мен дамуы қазіргі уақытта қоршаған ортаның улы заттармен қарқынды ластануына әкелді. Мұндай ластаушы заттардың ішінде алғашқы орындардың бірі Мұнай мен мұнай өнімдеріне тиесілі. Мұнайды барлау мен өндіруден бастап мұнай өнімдерін пайдалануға дейінгі барлық кезеңдерде қоршаған ортаға қандай да бір жолмен өнімдер шығарындылары орын алады, бұл экологиялық жағдайдың нашарлауына және адамдардың денсаулығына теріс әсер етеді.
Топырақтың мұнаймен және мұнай өнімдерімен ластануы Қазақстан үшін де өзекті мәселе болып табылады. Қазақстанның мұнай өндіретін өңірлерінде климат күрт континенталды, температураның маусымдық және тәуліктік күрт өзгеруімен сипатталатыны белгілі. Ыстық климат жағдайында аумақтарды ремедиациялаудың басты проблемаларының бірі-жоғары температура мұнайдың тұтқырлығын төмендетеді және осылайша оның жерге терең таралуын тездетеді. Сонымен қатар, жоғары температурада мұнайдың жеңіл фракцияларының булануы ауаның улы өнімдермен ластануына әкеледі, ал қалған молекулалық салмағы жоғары ұшпайтын компоненттер биодеструкцияға нашар ұшырайтын пленкалар түзеді.
Мұнаймен ластанған экожүйелерді жоғары температурада биоремедиациялау үшін ыстық климат стрессті емес термотолерантты микроорганизмдерді қолданған жөн. Мұндай микроорганизмдерде мезофильділермен салыстырғандамещысқан өсу оптимумы бар. Сондықтан термотолерантты бактериялар негізінде биопрепараттар жасау және оларды қоршаған ортаның мұнаймен ластанған объектілерін тазарту үшін қолдану құрғақ климат жағдайында мұнаймен ластану проблемасын перспективалы шешу болып табылады.
Жобаның мақсаты-Батыс Қазақстанның мұнаймен ластанған топырақтарын тиімді биоремедиациялау үшін термотолерантты микроорганизмдер негізінде биопрепарат құру.
Күтілетін нәтижелер
2021 жылға
Термотолерантты микроорганизмдердің тиімді консорциумдарын іріктеу жүргізіледі және әртүрлі орта жағдайларында олардың жойылу қабілеті зерттеледі.
2022 жылға
Биопрепаратты жасау үшін консорциумдарды өсіру жағдайларын іріктеу және оңтайландыру жүргізіледі.
2023 жылға
Зертханалық Модельдік және далалық жағдайларда жасалған биопрепараттың тиімділігіне баға беріледі.
Зерттеу тобының құрамы
Жоба жетекшісі-Файзулина Эльмира Рамазановна, б. ғ. к., Scopus id 57200983631, https://orcid.org/0000-0002-5769-1741
Орындаушылар:
Айткелдиева Светлана Айткелдіқызы, б.ғ. д., https://orcid.org/0000-0003-3903-1675
Баймаханова Гуль Бекарыстановна, PhD, Scopus id 56593254000, http://orcid.org/0000-0001-5416-3209
Татаркина Лариса Геннадьевна, жоғары білім, https://orcid.org/0000-0002-1375-3744
Спанкулова Гүлжан Әбікұлқызы, магистр, https://orcid.org/0000-0002-0363-2690
Елубаева Ақмейір Елубайқызы, магистр
